پارازایلین
پارازایلین (با نام انگلیسی: P-Xylene)، درواقع از پایه بنزن با دو شاخه متیل میباشد. پارازایلین یکی از ایزومرهای زایلین محسوب میشود که نحوه قرارگیری دو شاخه متیل در آن، در عرض یکدیگر و روی اتم‌های شماره ۱ و ۴ است. پارازایلن با فرمول شیمیایی C8H10 شناخته میشود که حرف P یا para به محل قرار گرفتن دو شاخه متیل در عرض یکدیگر بر روی حلقه بنزن اشاره میکند. پارازایلن در تولید ترفتالیک اسید برای پلی‌استر کاربرد گستردهای دارد.
پارازایلین‌ها پس از بنزن، از مهم‌ترین مواد آروماتیک به شمار میروند. پارازایلین در تولید ماده DMT و PTA بیشترین کاربرد را دارد. از این دو محصول در ساخت پلیاتیلن ترفتالات استفاده میشود که ماده مورد نیاز در تولید الیاف، پلی‌استرها، فیلم عکاسی و بطری‌های نوشابه محسوب میشود. بر اساس الگوی مصرف جهانی، ۱۹ درصد پارازایلین در ساخت PTA و ۹ درصد در ساخت DMT به کار گرفته میشود. فرایند تولید پارازایلین بدین گونه است که ابتدا از نفت خام نفتا و پس از طی چندین مرحله، بنزین پیرولیز به دست میآید. از این محصول (بنزین پیرولیز) میتوان مواد آروماتیک تولید کرد. از دیگر کاربردهای پارازایلن میتوان به استفاده از آن بهعنوان ماده اولیه در تولید الیاف مصنوعی، ترفتالیک اسید، صنایع داروسازی، حشره‌کش‌ها و حلال‌ها اشاره نمود.
کاربرد
پارازایلین یک حلقه بنزنی دارد که دو گروه متیل را در انتهاهای مخالف خود قرار داده است و تولید آن معمولا با رفورمینگ کاتالیزوری یا کراکینگ بنزین سنگین صورت میگیرد. پارازایلین، درواقع یک بلوک ساختاری پتروشیمیایی است که از اهمیت زیادی برخوردار است و به عنوان ماده خام در صنایع پلیمرسازی کاربرد وسیعی دارد.
عمدهترین کاربرد پارازایلین این است که به عنوان ماده اولیه در تولید سایر مواد شیمیایی صنعتی،
بهخصوص اسید ترفتالیک (TPA)، اسید ترفتالیک خالص (PTA) و دی متیل ترفتالات (DMT) مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. از TPA، PTA و DMT در تولید پلیاسترهای پلیاتیلن ترفتالات (PET) که نوعی پلاستیک است، استفاده میگردد.
بطریهایی که از پلاستیک PET ساخته میشوند، عمدتاً بهعنوان ظروف آب آشامیدنی، نوشابه و سایر نوشیدنیها مورد استفاده قرار میگیرند، زیرا این ماده بسیار سبک و قوی است و در برابر خرد شدن از خود مقاومت نشان میدهد. PET همچنین به دلیل داشتن خاصیت آنتی CO2 موجب حفظ گاز در نوشابههای گازدار میشود.
خطرات
در مجموع، زایلینها درجه سمیت خیلی بالایی ندارند و تاثیرشان برحسب نوع ایزومر، متفاوت است. بیشتر نگرانی که در رابطه با پارازایلین وجود دارد، تاثیرات مخدری آن است، چون مصرف بیش از حد آن میتواند موجب سردرد، سرگیجه، گیجی، خستگی، بیپروایی، تحریکپذیری، اختلالهای دستگاه گوارش، بهویژه تهوع و از بین رفتن اشتها، احساس افزایش دمای بدن و گرگرفتگی صورت شود.
چنانچه فرد در معرض بیش از PPm ۱۰۰ پارازایلن قرار بگیرد، ممکن است دچار سوزش چشم، بینی و گلو شود. سفت شدن قفسه سینه و راه رفتن غیرطبیعی نیز از دیگر عوارض آن است.
پارازایلین به لحاظ سمی بودن در سطوح موجود در محل کار، ایمن تلقی میشود، ولی قرار گرفتن در معرض مقدار بالای بخارات ناشی از آن میتواند منجر به سرگیجه و خوابآلودگی گردد.
بسیاری از منابع احتراقی مانند اگزوز خودروها و دود حاصل از تنباکو، به انتشار پارازیلین در محیط کمک میکنند. همچنین، بر اثر تماس این ماده با پوست و چشم، خشکی ، قرمزی و سوزش پدید خواهد آمد. بلع پارا زایلین، استنشاق بخارات ناشی از آن و سرفه حاصل از این فرایند میتواند سبب آسیب رسیدن به ریهها یا ذاتالریه شیمیایی گردد.
نکات ایمنی
این ترکیب، به طور عمده یک ماده شیمیایی با کاربرد صنعتی است و بیشترین میزان تماس افراد با این ماده، در تاسیسات صنعتی صورت میگیرد. این ماده قابلیت اشتعال دارد و به هیچ وجه نباید در محیط زیست رها گردد.
جهت مشاوره و خرید تماس حاصل فرمایید
۰۹۱۲۲۴۵۷۹۹۸
